Սնկային թոքաբորբերը կազմում են թոքաբորբերի շատ փոքր մասը (<5%), բայց իմունոսուպրեսիվ հիվանդների շրջանում ունեն բարձր հաճախականություն և ծանր ընթացք։ Մահացությունը՝ կախված սնկի տեսակից և հիվանդի վիճակից, տատանվում է 20–80%։
Առավել հաճախ հանդիպող սնկային թոքաբորբի հարուցիչներն են
- Aspergillus spp. Օրգանների փոխպատվաստում ստացողների մոտ հայտնաբերումը մինչև 10–20%։Լեյկոզով կամ այլ հեմատոլոգիական քաղցկեղով հիվանդների մոտ առաջացնում է մինչև 25% մահացություն։
- Cryptococcus neoformans ՄԻԱՎ ունեցողների մոտ հանդիպում է տարեկան մոտ 220 000 դեպք ամբողջ աշխարհում, մահացություն՝ մինչև 15–20%, հատկապես Աֆրիկայում։
- Histoplasma capsulatum, Coccidioidomycosis համարվում են էնդեմիկ հատկապես ԱՄՆ-ի որոշ շրջաններում: Իմունոսուպրեսիա ունեցողների շրջանում սնկային թոքաբորբի առաջացնելու հավանականությունը կարող է հասնել մոտ 10%–ի։
- Pneumocystis jirovecii ՄԻԱՎ-ով հիվանդների մոտ՝ մինչ հակառետրովիրուսային թերապիայի տարածումը, հանդիպում էր մինչև 70–80% դեպքերում։ Ներկայումս զարգացած երկրներում այդ ցուցանիշը կտրուկ նվազել է, սակայն Աֆրիկայում և Ասիայի որոշ երկրներում դեռ մնում է բարձր։
- Candida spp. համարվում են մարդու բնական միկրոֆլորայի մաս, բայց որոշ պայմաններում կարող են առաջացնել հիվանդություն: Կանդիդոզային թոքաբորբը հազվադեպ հանդիպող հիվանդություն է, սակայն ուշ ախտորոշման դեպքում կարող է հանգեցնել մոտ 40–50% մահացության:
Ռիսկի խմբեր
- ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ ունեցող անձինք
- Քաղցկեղ, արյունաբանական հիվանդություններ ունեցող, քիմիաթերապիա ստացող հիվանդներ
- Օրգանների կամ ոսկրածուծի փոխպատվաստում անցած անձինք (իմունաճնշիչ դեղորայք ստացող)
- Երկարատև կորտիկոստերոիդային թերապիա
- Տարեցներ, շաքարային դիաբետ, ծանր քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող անձինք
Ախտանշանններ
- Երկարատև տենդ
- Չոր կամ խորխարտադրությամբ հազ
- Շնչահեղձություն, կրծքավանդակի ցավ
- Թուլություն, քաշի կորուստ
- Երբեմն՝ արյունախխում
Ախտորոշում
- Թոքերի ռենտգեն կամ ՀՇ հետազոտություն
- Խորխի, բրոնխոալվեոլյար լվացուկի միկրոսկոպիկ հետազոտություն
- Արյան ցանքս, շճաբանական, ՊՇՌ հետազոտություն
- Երբեմն՝ թոքերի բիոպսիա
Բուժում
Սնկային թոքաբորբը համարվում է ծանր և կյանքին սպառնացող վիճակ, և բուժումը միշտ պետք է իրականացվի բժշկի խիստ վերահսկողությամբ և ինքնաբուժումը անթույլատրելի է։ Բուժման համար կիրառվում են տարբեր հակասնկային դեղամիջոցներ, պաթոգենետիկ և սիմպտոմատիկ բուժում, անհրաժեշտության դեպքում՝ թթվածնային բուժում, հիմնական հիվանդության բուժում (օր.՝ ՄԻԱՎ-ի դեպքում հակառետրովիրուսային թերապիա, քաղցկեղի դեպքում՝ իմունաճնշման նվազեցում):
Կանխարգելում
- Իմունային համակարգի ակտիվացում
- Հատուկ պրոֆիլակտիկա բարձր ռիսկի խմբերում (օր.՝ trimethoprim-sulfamethoxazole ՄԻԱՎ-ով հիվանդների համար):
