Վիրուսային հեպատիտ Բ-ի կանխարգելումը

Ներկայումս վիրուսային հեպատիտ Բ-ի (ՎՀԲ) դեմ պայքարի միակ իրական միջոցը կանխարգելումն է, քանի որ մինչ օրս վերջնական արդյունավետ բուժման միջոցներ մշակված չեն:

ՎՀԲ կանխարգելումն իրականացվում է սպեցիֆիկ (ակտիվ և պասիվ իմունիզացիա) և ոչ սպեցիֆիկ եղանակներով։

Ոչ սպեցիֆիկ  կանխարգելում՝

• դոնորական արյան և դրա պատրաստուկների նկատմամբ հսկողություն
• միանվագ օգտագործման գործիքների կիրառում պարենտերալ միջամտությունների համար
• բժշկական և ոչ բժշկական միջամտություններ կատարելիս բազմանվագ օգտագործման գործիքների մանրակրկիտ վարակազերծում
• պարէնտերալ յուրաքանչյուր միջամտության ժամանակ ձեռնոցների կիրառում՝ այդ թվում ատամնաբուժական, ինչպես նաև արյան նմուշների հետ աշխատելիս
• պաշտպանված սեռական հարաբերություններ
• բնակչության սանիտարական գրագիտության բարելավում (օգտագործել անհատական սափրվելու պարագաներ, ատամի խոզանակ, եղունգների հարդարման պարագաներ)

ՎՀԲ վարակի սպեցիֆիկ կանխարգելման համար կիրառվում է ակտիվ և պասիվ իմունիզացիա, կամ՝ երկուսը միասին։

Պասիվ իմունիզացիա՝

 Հեպատիտ Բ իմունոգլոբուլինը (HBIG) ստանում են պլազմայից, որը պարունակում է վիրուսային հեպատի Բ-ի մակերասային հակագենի նկատմամբ հակամարմինների (anti-HBs) բարձր տիտր: HBIG հաճախ օգտագործվում է ՎՀԲ պատվաստանյութի հետ միասին, որպես հետկոնտակտային կանխարգելում: HBIG-ն օգտագործվում է նաև լյարդի փոխպատվաստումից հետո ծանր կրկնվող ՎՀԲ վարակը կանխելու համար:

Ակտիվ իմունիզացիայի (պատվաստում) համար ներկայումս օգտագործվում են ռեկոմբինանտ պատվաստանյութեր, որոնք պարունակում են ՎՀԲ մակերեսային հակագեն՝ HBsAg:

Պատվաստումը ցուցված է ցածր և միջին էնդեմիկությամբ երկրներում բոլոր չպատվաստված երեխաներին և դեռահասներին մինչև 18 տարեկան, ինչպես նաև ռիսկի խմբերի անձանց՝

• Անձինք, որոնք հաճախակի կարիք ունեն արյան և նրա բաղադրիչների փոխներարկման, դիալիզ ստացողները, օրգանների ռեցիպիենտները
• Ազատազրկման վայրերում գտնվողները
• Ներարկային թմրամիջոցներ օգտագործողները
• Անձինք, որոնք կենցաղային և սեռական կապ ունեն քրոնիկ ՎՀԲ հիվանդների հետ
• Մեկից ավելի սեռական զուգընկերներ ունեցողները
• Բուժաշխատողները և այլ անձինք, որոնք շփվում են արյան և նրա բաղադրիչների հետ աշխատանքի ընթացքում
• Հեպատիտ Բ-ի բարձր տարածվածությամբ երկրներ մեկնող անձինք, որոնք չեն ստացել պատվաստման ամբողջ կուրսը (մինչ մեկնելը խորհուրդ է տրվում պատվաստվել)
• ՄԻԱՎ-դրական անձինք և այլոք։

ՀՀ-ում ՎՀԲ պատվաստումը ընդգրկված է ազգային օրացույցում։ Նորածինների և երեխաների դեպքում իրականացվում է միջմկանային ներարկումն ազդրի առաջադրսային մակերեսին, իսկ մեծահասակների դեպքում՝ դելտայաձև մկանի շրջանում։

ՎՀԲ հետկոնտակտային կանխարգելում`

Հետկոնտակտային իմունականխարգելման նպատակով կիրառվում է պատվաստանյութ և HBIG։ ՎՀԲ պատվաստանյութը ունի բարձր էֆեկտիվություն, եթե այն ներարկվում  է 7 օրվա ընթացքում, հնարավորության դեպքում  48 ժամվա ընթացքում։ Հետկոնտակտային իմունոգլոբուլինի ներարկման էֆեկտիվությունը 75% է։ Հետկոնտակտային կանխարգելման համար անհրաժեշտ է պարզել վնասված անձի anti-HBs կարգավիճակը: