Խոզուկ (Էպիդեմիկ պարոտիտ). որոնք են ախտանշանները
Էպիդեմիկ պարոտիտը (խոզուկ) սուր վարակիչ հիվանդություն է, որը փոխանցվում է օդակաթիլային ճանապարհով` հիմնականում ախտահարելով գեղձային հյուսվածքը, մասնվորապես`հարականջային թքագեղձերը։ Խոզուկն առավել հաճախ հանդիպում է 5-9 տարեկան երեխաների մոտ, չնայած կարող են վարակվել և՛ դեռահասները, և՛ մեծահասակները:
Խոզուկի վիրուսը բազմանում է վերին շնչուղիներում և մարդուց մարդ փոխանցվում է թքի կամ խոզուկով վարակված անձի շնչառական կաթիլների հետ անմիջական շփման միջոցով:
Խոզուկը կարող է առաջանալ լիովին պատվաստված անձանց մոտ, սակայն պատվաստված անձինք շատ ավելի ցածր ռիսկի են ենթարկվում հիվանդացության և բարդությունների առաջացման համար:
Բռնկման ավելի բարձր ռիսկի են ենթարկվում այն վայրերը, որտեղ կա ինտենսիվ և հաճախակի սերտ շփում՝ փակ կոլեկտիվներ։
Հիվանդության ինկուբացիոն շրջանը միջինում 16-18 օր է, տատանվելով՝ 12-25 օր։
Հիվանդները համարվում են վարակիչ պարոտիտի սկսվելուց 2 օր առաջ կամ 5 օր հետո։
Ինկուբացիոն շրջանից հետո խոզուկը սկսվում է ոչ սպեցիֆիկ ախտանշաններով՝ միալգիա, գլխացավ, թուլություն և մարմնի ջերմաստիճանի աննշան բարձրացում: Մի քանի օրվա ընթացքում այս ախտանշաններին հաջորդում է հարականջային թքագեղձերի միակողմանի կամ երկկողմանի այտուցը (մյուս թքագեղձերը ախտահարվում են դեպքերի 10%-ում):
Բարդություններ
Ախտորոշում
Խոզուկի վարակը հաստատելու համար օգտագործվում են RT-PCR և վիրուսային կուլտուրաներ։ RT-PCR թեստավորման համար առավել հաճախ օգտագործվում են բերանի խոռոչի քսուքներ, սակայն որոշակի իրավիճակներում կարող են օգտագործվել նաև մեզի և ուղեղ-ողնուղեղային հեղուկի նմուշներ։
IgM սերոլոգիան նույնպես կարող է օգտագործվել խոզուկի վարակի ախտորոշմանը նպաստելու համար։ Հիվանդի պատվաստման կարգավիճակը և նմուշների հավաքման ժամանակը կարևոր են լաբորատոր արդյունքների մեկնաբանման համար։ Բացասական թեստի արդյունքը չի բացառում խոզուկի վարակը։
Բուժում
Խոզուկ վերաբերյալ հատուկ բուժում չկա: Հիվանդությունը պետք է իր ընթացքն ունենա և գանգատները սովորաբար ինքնուրույն անհետանան մի քանի շաբաթվա ընթացքում: Խոզուկի բուժումը ոււղված է ախտանիշների մեղմացմանը, որն իր մեջ ներառում՝
1․Շատ հեղուկներ օգտագործել
2․Կոկորդի ողողում
3․Հեշտ ծամվող սննդի օգտագործում
4․Ջերմությունը իջեցնելու և ցավը մեղմելու համար ընդունեք ոչ ասպիրինային դեղամիջոցներ, ինչպիսիք են ացետամինոֆենը և իբուպրոֆենը:
Կանխարգելում
Բժիշկները խորհուրդ են տալիս ԿԿԽ պատվաստանյութի երկու դեղաչափ՝ որպես կարմրուկից, խոզուկից և կարմրախտից պաշտպանվելու լավագույն միջոց։
Երեխաները կարող են փոխարենը ստանալ ԿԿԽ պատվաստանյութի 2 դեղաչափ։
ԿԿԽ պատվաստանյութը սովորաբար մարդկանց պաշտպանում են կարմրուկից և կարմրախտից ողջ կյանքի ընթացքում, սակայն խոզուկի դեմ իմունիտետը կարող է թուլանալ ժամանակի ընթացքում։
Խոզուկ և հղիություն
Հղի կանանց մոտ խոզուկը, որպես կանոն, բարորակ է և ոչ ավելի ծանր, քան ոչ հղի կանանց մոտ: Ինչպես մյուս վարակները, հղիության վաղ ամիսներին խոզուկից բարդությունների տեսական ռիսկ կա։
Հղիության ընթացքում խոզուկի պտղի վրա ազդեցության վերաբերյալ ուսումնասիրությունների մեծ մասը անցկացվել է 1950-ական և 1960-ական թվականներին, երբ հիվանդությունն ավելի տարածված էր մինչև խոզուկի դեմ պատվաստանյութի ի հայտ գալը: 1966 թվականի մեկ ուսումնասիրություն հաղորդել է հղիության առաջին եռամսյակում խոզուկի վարակի և ինքնաբուխ վիժման կամ ներարգանդային պտղի մահվան բարձր մակարդակի միջև կապի մասին,1 սակայն այս արդյունքը չի նկատվել այլ ուսումնասիրություններում:2 Հղիության ընթացքում ցածր քաշով ծննդաբերության և խոզուկի վերաբերյալ մեկ ուսումնասիրություն էական կապ չի հայտնաբերել: